تحلیل و طبقه بندی شهرستان های استان گیلان بر اساس شاخص های توسعه

توسعه به عنوان یکی از متداول ترین موضوعات جوامع امروزی طی نیم قرن اخیر توجه دولتمردان، سیاستمداران و برنامه ریزان را به خود جلب کرده است. توسعه منطقه ای در کنار توسعه یکپارچه ملی جهت استفاده از قابلیت ها و امکانات مناطق و استفاده بهینه از آنها از اهمیت بالایی برخوردار می باشد. حرکت جوامع به سوی تکامل محتاج بررسی، مطالعه و شناخت وضع موجود و پیش بینی وضعیت آینده است. دوگانگی اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در مناطق مختلف هر سرزمین پدیده شایع جوامع توسعه نیافته است. برای تخصیص اعتبارات و منابع میان مناطق مختلف، شناسایی جایگاه آن منطقه در بخش های مختلف و رتبه بندی سطوح برخورداری از مواهب توسعه ضروری است. کاهش نابرابری در بهره مندی از منابع، دستاوردها، و امکانات جامعه، یکی از مهم ترین معیارهای اساسی توسعه به شمار می رود. مفهوم توسعه علاوه بر رشد در همه جهات، توزیع متعادل را نیز در بر می گیرد. هدف اصلی در این تحقیق شناخت نابرابری های فضایی و سطح بندی توسعه شهرستان های استان گیلان، با رویکرد توسعه پایدار در محدوده سیاسی-اداری سال 1385 می باشد. نوع تحقیق کاربردی و روش بررسی آن توصیفی ـ تحلیلی است. روش ها و تکنیک های آماری مورد استفاده در این پژوهش، روش ها و تکنیک های رایج در برنامه ریزی منطقه ای از جمله تکنیک تحلیل عاملی، تحلیل خوشه ای، نسبت نخست شهری و شاخص تمرکز سه شهری و چهارشهری می باشد. جهت تحلیل داده ها و ترسیم نقشه ها از نرم افزارهای رایانه ای excel ، spss و arc gis استفاده می شود. نتایج این پژوهش بیان گر آن است که بین شهرستان های استان گیلان به لحاظ برخوداری از امکانات و شاخص های توسعه تفاوت زیادی وجود دارد و فعالیت ها، خدمات و امکانات موجود در شهرستان رشت از تمامی شهرستان های استان فراتر می باشد، ولی تمرکز بیش از حد جمعیت در شهرستان رشت(به ویژه شهر رشت) و عدم هماهنگی این امکانات با نیازهای جمعیتی سبب گردیده که این شهرستان در رتبه بندی شهرستان های استان گیلان از نظر توسعه، جایگاه اول را نداشته باشد و رتبه پنجم را به خود اختصاص دهد. این پژوهش در جمع بندی نهایی، کاهش شکاف توسعه موجود میان شهرستان های استان گیلان و توزیع عادلانه امکانات و خدمات را منوط به بهبود و ارتقاء شاخص های توسعه به ترتیب در شهرستان های ناپایدار، نیمه پایدار و پایدار از طریق ایجاد مکانیسم «فرصت برابر» می داند.